On 22 March 1880, Anna Niedziałkowska, daughter of Teodor Niedziałkowski and Wiktoria Długołęcka, was born in Golany, Ciechanów District, Płock Governorate, Vistulan Country, Russian Empire. She was baptized in the parish church in Przasnysz, Ciechanów District, Płock Governorate, Vistulan Country, Russian Empire on 23 March 1880.
The Birth and Baptismal Record of Anna Niedziałkowska – 1880
SOURCE: Parafia pw. św. Wojciecha (Przasnysz, Ciechanów District, Płock Governorate, Vistulan Country, Russian Empire, “Przasnysz Akta Urodzenia 1880-1884. [Przasnysz Documents of Birth 1880-1884.],” folio 17 verso, entry 101, Anna Niedziałkowska, 23 March 1880; filmed as Kopie księg metrykalnych, 1808-1902; FHL INTL microfilm 1,809,612, item 2.
Click on the image above to enlarge it. Click on the link for a PDF copy of the Birth and Baptismal Record of Anna Niedziałkowska. Translated from the Russian, the record reads:
101. Golany
Golany. It happened in the city of Przasnysz on the eleventh / twenty-third day of March, one-thousand eight-hundred eighty, at one o’clock in the afternoon. There appeared Teodor Niedziałkowski, owner of a part of Golany, thirty-four years of age, in the presence of Julian Czechowski, a farmer in Golany, forty-three years of age, and Jan Las, a peasant from Przasnysz, fifty years of age and he showed us a child of the female sex, having been born in Golany yesterday at six o’clock in the evening, of his lawful wife Wiktoria née Długołęcka, twenty-eight years of age. To this child at Holy Baptism performed on this date was given the name Anna, and the Godparents were Julian Czechowski and Anna his wife. This document was read to the declarants and to the illiterate witnesses and signed by us. –
 The Parish Church in Przasnysz –
  Rev[erend] Czapliński
Copyright © 2009 by Stephen J. Danko
Anna Niedziałkowska – urodziła się dnia 11.03.1880 r. w Golanach. Wyszła za mąż w 1904 r. za Wojciecha Radomskiego – wdowca z Nartu, parafia Pawłowo Kościelne, wywodzącego się ze Świniar koło Przasnysza. Majątek w Narcie Wojciech kupił od księdza z Pawłowa Kościelnego.
Wojciech miał troje dzieci z pierwszego małżeństwa, które wychowywały się razem z dziećmi z drugiego małżeństwa. Anna urodziła dziesięcioro dzieci z czego przeżyło pięcioro: Czesława, Ksawera, Stanisław, Jan i Władysław. Anna opiekowała się dziećmi przybranymi jak własnymi. Nie wyróżniała żadnego dziecka. Wszystkie były jej dziećmi.
W czasie I wojny Å›wiatowej caÅ‚a rodzina byÅ‚a na wygnaniu u krewnych w Ciechanowie. MajÄ…tek w Narcie zostaÅ‚ zniszczony: budynki spalone a ziemia zaniedbana. 100 metrów od budynków ,,stał†przez pół roku front (1915 – bitwa pod Przasnyszem). Po wojnie powrócili na swoje wÅ‚oÅ›cia, zbudowali nowe budynki. Ich córka CzesÅ‚awa wyszÅ‚a za mąż za Antoniego Radkiewicza, który wniósÅ‚ duży majÄ…tek pieniężny zarobiony w Ameryce. ByÅ‚ też ochotnikiem z Ameryki do armii gen. Hallera we Francji, walczyÅ‚ o PolskÄ™. Z wniesionych przez Antoniego pieniÄ™dzy spÅ‚acone zostaÅ‚y wszystkie dzieci. Zakupiony zostaÅ‚ nowoczesny sprzÄ™t rolniczy. Anna i Wojciech mieszkali wspólnie z córkÄ… CzesÅ‚awÄ… i jej mężem Antonim. W 1928 r. na Å›lub CzesÅ‚awy zostaÅ‚ wybudowany i wykoÅ„czony nowy, duży dom. Dobrze im siÄ™ wiodÅ‚o.
Niedługo po tym, w 1937 r. zmarł Wojciech – pochowany został na cmentarzu parafialnym w Pawłowie Kościelnym (grób utrzymany do tej pory).
W czasie II wojny Å›wiatowej wszyscy mieszkaÅ„cy gminy Dzierzgowo w powiecie przasnyskim – w tym Nart – zostali wysiedleni przez Niemców. W czasie okupacji budynki ponownie zostaÅ‚y doszczÄ™tnie zniszczone a ziemia przez kilka lat leżaÅ‚a ugorem i degradowaÅ‚a. Po zakoÅ„czeniu dziaÅ‚aÅ„ wojennych stopniowo mieszkaÅ„cy powracali do Nartu. Zbudowali tu prowizoryczne budynki – baraki ,,z czego popadnieâ€.
Anna zamieszkaÅ‚a jakiÅ› czas na ziemiach odzyskanych, gdzie osiedlili siÄ™ jej dwaj synowie: WÅ‚adysÅ‚aw i StanisÅ‚aw. W miejscowoÅ›ci Kisielice (tu mieszkali) zaangażowaÅ‚a siÄ™ w odbudowÄ™ koÅ›cioÅ‚a zniszczonego w czasie dziaÅ‚aÅ„ wojennych. W tym czasie za zÅ‚otówki nie można byÅ‚o kupić materiałów budowlanych, wiÄ™c Anna zwróciÅ‚a siÄ™ o pomoc w tej sprawie do swoich braci, którzy wyemigrowali do Ameryki na poczÄ…tku wieku. Bracia pomogli – zapÅ‚acili w Stanach dolarami i w Polsce można byÅ‚o odebrać cement (to siÄ™ wtedy nazywaÅ‚o export wewnÄ™trzny). NależaÅ‚a w tym czasie oraz później do zakonu (jako osoba Å›wiecka). Bardzo byÅ‚a oddana KoÅ›cioÅ‚owi. Za zasÅ‚ugi w tym zakresie, od wysokich WÅ‚adz KoÅ›cielnych otrzymaÅ‚a ,,ZÅ‚oty Klucz do Nieba†(? – wszyscy tak nazywali).
Jednak w późniejszym czasie również powróciÅ‚a do Nartu. Już jako osoba chora i niechodzÄ…ca. W tym czasie swoich prawnuków (w tym i mnie) czÄ™stowaÅ‚a landrynkami, które zawsze miaÅ‚a pod poduszkÄ… a memu starszemu bratu daÅ‚a srebrny zegarek kieszonkowy (…).
Przed śmiercią przeniosła się do córki Ksani mieszkającej w Kołakach Małych (2 km od Nartu). Zmarła w dniu 23.12.1964 r. Pochowana została w brunatnym stroju zakonnym z ,,kluczykiem†na szyi, na cmentarzu parafialnym w Grudusku powiat Ciechanów (grób utrzymany do tej pory). Ksiądz z Gruduska poinformowany przez syna Anny – Władysława (zmarłego w 2008 r.) o jej zasługach dla Kościoła, nie wspomniał o tym ludziom w czasie ceremonii pogrzebu.
Na tym samym cmentarzu – prawdopodobnie w okresie miÄ™dzywojennym – pochowani również zostali Teodor i Wiktoria NiedziaÅ‚kowscy – rodzice Anny. Niestety, nie udaÅ‚o mi siÄ™ odnaleźć ich grobu.
Obecnie w Narcie nie ma śladu po zabudowaniach Radomskich i Radkiewiczów. Jest tylko niewielkie wzniesienie i gdzieniegdzie można spotkać, na polu uprawnym, kawałki cegieł z ich domostw. Miejscowość praktycznie nie istnieje. Czesława sprzedała Nart po śmierci Antoniego.
Anna miaÅ‚a charakter przywódczy. Dopóki miaÅ‚a siÅ‚y staraÅ‚a siÄ™ – nie zawsze z aprobatÄ… pozostaÅ‚ych czÅ‚onków rodziny – organizować wszystkim życie. Jednak przydawaÅ‚o siÄ™ to, szczególnie w ciężkich czasach wojny. ByÅ‚a powszechnie znana i szanowana w okolicy.
Znali i szanowali JÄ… nawet okupanci. Podobno Niemiec Bem, który zarzÄ…dzaÅ‚ terenami wysiedlonymi, pokazywaÅ‚ różnym ludziom przy różnych okazjach dom w Narcie i opowiadaÅ‚: ,,tu Pani Radomska miaÅ‚a kuchniÄ™, tu Pani Radomska przyjmowaÅ‚a goÅ›ci, tu Pani Radomska spaÅ‚a (….).
Podobno w okresie swej mÅ‚odoÅ›ci i rozkwitu wiele siÄ™ sÄ…dziÅ‚a (nie wiadomo o co – pewnie o majÄ…tki, jak wszyscy w tamtych czasach). Co prawda nie umiaÅ‚a czytać i pisać, nie przyznawaÅ‚a siÄ™ do tego – czytaÅ‚a tylko drukowane litery z książeczki do nabożeÅ„stwa, ale podobno potrafiÅ‚a ,,przerobić i przegadać†niejednego adwokata (…).
(więcej informacji: and_grabowski@op.pl)
This is English translation of Andrzej Grabowski note about Anna Niedzialkowski:
Anna NiedziaÅ‚kowska – was born on 11.03.1880 in Golany. In 1904 she married Wojciech Radomski – widower from Nart, the PawÅ‚owo parish, derived from Åšwiniar near Przasnysz. Assets in Nart Wojciech bought from a Pawlowo parish priest.
Wojciech had three children from first marriage, which they raised together with children from second marriage. Anna gave birth to ten children of whom five survive: Czeslawa, Ksawera, Stanislaw, Wladyslaw and Jan. Anna took care of the children from Wojciech’s first marriage as her own. She did not single out any child. All of them were her children.
During World War I, the whole family was in exile with relatives in Ciechanów. The property in Nart has been destroyed: buildings burned and the earth was neglected. 100 meters from the buildings, for half a year the front of war was set (1915 – Battle of Przasnysz). After the war, they returned to their estate and built new buildings. Their daughter Czeslawa married Anthony Radkiewicz , who has brought a large fortune in cash earned in America. He was a volunteer from the America to Haller’s Army in France, he fought for Poland. With the money brought in by Anthony, all the children were repaid. Most money was used to purchased modern farm equipment. Wojciech and Anna lived together with their daughter Czeslawa and her husband Antoni. In 1928, for CzesÅ‚awa’s wedding a new, large house was built and completed. They did very well.
Shortly after that in 1937 Wojciech has died,his body was buried at the cemetery in the parish Pawłowo Kościelne (tomb maintained up to now).
During World War II, all the inhabitants of the municipalities in the district Dzierzgowo Przasnysz – including Nart – were displaced by the Germans. During the occupation, the buildings were completely destroyed and the earth for several years lied fallow. After the war, the inhabitants gradually returns to Nart. Temporary buildings were built – the barracks, from any available materials. Anna lived for some time, at newly recovered lands, where her two sons Wladyslaw and Stanislaw settled. In the village Kisielice where they lived, she committed to rebuilding a church destroyed during the war. During this time, for the polish currency could not buy any building materials, so Anna has asked for assistance in this matter her brothers who immigrated to America in the early century. The brothers helped – paid in the dollars in USA and cement was ready to pick up in Poland (this is called the export of procedure). At that time and later Anna joined monastery (as a lay person). She devoted to the Church. With the merits in this field, from high church Authorities she received a “Golden Key to Heaven” (? – All so called).
However, at a later time, she returned to Nart as a sick and not walking person. During this time, she treated her grandchildren (including me) with candies, which she always had under the pillow. My older brother received from her a silver pocket watch (…).
Before the death she moved to her daughter Ksania who was living in KoÅ‚aki Male (2 km from Naru). Anna died on 23.12.1964, was buried in the brown dress with the religious “key” to the neck, at the parish cemetery in Grudusk, district Ciechanów (tomb maintained up to now). Priest of Grudusk informed by the son of Anna – Wladyslaw (deceased in 2008) about the merits of the Church, made no mention of these to the people during the funeral ceremony.
At the same cemetery – probably in the interwar period – also were buried Teodor and Victoria NiedziaÅ‚kowscy – the parents of Anna. Unfortunately, I failed to find their grave.
Currently in Nart, there is no trace of the Radomski’s and Radkiewicz’s buildings. There is only a small hill where pieces of bricks from their home can be found. Village practically does not exist. CzesÅ‚awa sold Nart after the death of Anthony.
Anna has a leading character. As long as the energy allowed, she had tried to – not always with the approval of other family members – organized their life. But it paid off especially in severe times of war. She was widely known and respected in the area.
Everybody knew and respected her even occupiers. Apparently Germany Bem, who managed displaced sites, has show different people at different occasions the house in Nart and told stories: “here Mrs. Radomska had a kitchen, here Mrs. Radomska received the guests, there Mrs. Radomska slept(….).
Apparently during the flowering of their youth she litigated often (do not know what about – probably about the property, like all the time). Although not able to read and write, but pretending she can – Anna just read the letters in printed books to the masses, but was said she have been able to prove smarter than many lawyers (…).